Πριν από μερικές ημέρες, όταν ακόμη χιόνιζε στην Αθήνα, είπα σε μια μαθήτριά μας, την Θεώνη, που είχε έλθει από την ηλιόλουστη καλοκαιρινή Αυστραλία, ότι σε 2-3 ημέρες ο καιρός θα γίνει ανοιξιάτικος, όπως και έγινε.
Η πρόγνωσή μου βεβαίως ήταν ασφαλής, γιατί από χιλιάδες χρόνια εκπληρώνεται η υπόσχεση του παλιού μας θεού, του Δία, προς τις Αλκυόνες, αυτά τα ωραία θαλασσοπούλια.
Με αυτή την ευκαιρία διηγούμαι κάποιες όψεις του σχετικού μύθου:
“Αλκυονίδες μέρες λέγονται οι 14 συνήθως ημέρες στα μέσα περίπου του Ιανουαρίου (από 8 έως 20 συνήθως) κατά τις οποίες επικρατεί ωραίος καιρός με ηλιοφάνεια. Λεπτομερής αναφορά σε αυτό το φαινόμενο και την σχέση του με το θαλασσοπούλι Αλκυόνα κάνει ο Αριστοτέλης στο βιβλίο του για την Ιστορία των Ζώων (Περί τα ζώα ιστοριών).
Οι ημέρες αυτές έλαβαν το όνομά τους («αλκυόνιαι») από τον μύθο της ελληνικής μυθολογίας τον σχετικό με το θαλάσσιο πτηνό Αλκυόνη (Αλκυών), που έχει το ίδιο όνομα με τον αστέρα Αλκυόνη των Πλειάδων.
Ο αστέρας Αλκυόνη κατά την εποχή αυτή μεσουρανεί κατά τις εσπερινές ώρες και επομένως κατά τις ανέφελες νύκτες του Ιανουαρίου είναι ορατός στο σύμπλεγμα των Πλειάδων και βρίσκεται στην υψηλότερη περιοχή του ουρανίου θόλου. Από αυτό το γεγονός όλες οι συνεχόμενες ημέρες κατά τις οποίες είναι ορατός ο αστέρας Αλκυών ήταν πολύ φυσικό να ονομασθούν Αλκυονίδες.
Κατά ένα μύθο η Αλκυόνη ήταν κόρη του Αιόλου και σύζυγος του Κύηκα βασιλιά της Τραχίνας. Ο Κύηκας πνίγηκε και η Αλκυόνη τον θρηνούσε απαρηγόρητη στην ακροθαλασσιά. Έτσι ο Δίας την μεταμόρφωσε σε πουλί μαζί με τον σύζυγό της Κύηκα για να είναι μαζί . Ο μύθος λέει ότι ο Δίας προσέφερε τις καλές αυτές μέρες στο πουλί Αλκυόνη, ώστε να μπορεί να γεννά τα αυγά του στα βράχια των αλκυονίδων νήσων στην μέση του χειμώνα κι όχι την άνοιξη, όπως κάνουν όλα τα άλλα πουλιά.
Υπάρχουν πολλοί μύθοι γύρω από την Αλκυόνη και τον θρήνο της για τον σύζυγό της. Μια πρώτη γραπτή αναφορά γίνεται στην Ιλιάδα (Ραψωδία Ι) ενώ ακολουθούν πολλές από τον Απολλόδωρο, τον Θεόκριτο, τον Πλούταρχο, τον Λουκιανό, τον Αθανάσιο Σταγειρίτη κ.ά.
Ανεξαρτήτως από την αλήθεια του μύθου είναι γεγονός ότι στην Ελλάδα αυτή την χρονική περίοδο ο καιρός βελτιώνεται και έχουμε λιακάδες μέσα στην καρδιά του χειμώνα, οπότε πραγματικά οι Αλκυόνες μπορούν να γεννήσουν με ασφάλεια τα αυγά τους και οι άνθρωποι να απολαύσουν ένα διάλειμμα στην καρδιά του χειμώνα.”
